ورق رنگی چیست؟

کاربرد ورق رنگی، ویژگی ها و نحوه تولید

ورق رنگی نوعی ورق گالوانیزه با پوشش رنگ الکترواستاتیک می باشد که در 15 رنگ متنوع تولید و به بازار عرضه میگردد. این ورق ها از ضخامت 0.18 میلی‌متر تا 0.7 میلی‌متر تولید می شود. ورق رنگی در صنایعی نظیر تولید لوازم خانگی، صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی کاربرد فراوان دارد. قیمت رنگی تابع قیمت ورق گالوانیزه می باشد. 

ورق گالوانیزه رنگی در صنایعی نظیر تولید لوازم خانگی، صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی کاربرد فراوان دارد. کاربردهای ورق گالوانیزه رنگی نیز از صنایع تولید لوازم خانگی گرفته تا صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی گسترده شده است. اما یکی از بیشترین مصارف استفاده از ورق رنگی، ساخت و نصب شیروانی ساختمان در نواحی جغرافیایی با میزان بارندگی و رطوبت بالا می باشد. علاوه بر زیبایی ظاهری این ورق ها، مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی نیز عامل مهمی در انتخاب این ورق ها به عنوان شیروانی ساختمان می باشد.

پرسش در مورد ورق فولادی رنگی بسیار است. از آن جمله پرسش در خصوص کاربردهای ورق گالوانیزه رنگی، قیمت ورق رنگی، انواع ورق رنگی شیروانی، نحوه ی تولید ورق رنگی، وزن ورق گالوانیزه رنگی، ضخامت ورق آهنی رنگی و … این پرسشها و دیگر سوالات مربوط به ورق رنگی را به وفور در صنایع تولیدی شنیده ایم. پیش نیاز پاسخ به این پرسش ها دانستن اطلاعات کلی تر در خصوص این محصول است که در این نوشتار به آنها خواهیم پرداخت.

اگرچه ورق رنگی به طور مجزا به عنوان یکی از محصولات فولادی در نظر گرفته شده و اکثریت قریب به اتفاق تولید کنندگان و تامین کنندگان محصولات فولادی، به آن شخصیتی جداگانه داده اند، لیکن در حقیقت ورق رنگی در ادامه ی تولید ورق گالوانیزه با دامنه ی ضخامتی مشخصی تهیه و تولید می گردد. هدف از تولید ورق رنگی استفاده از آن در کاربردهایی است که اغلب نیاز به فرم دهی و شکل پذیری داشته و لذا هرچقدر ضخامت ورق های گالوانیزه بیشتر شود، امتیاز منفی برای این منظور خواهد بود. از این رو دامنه ی ضخامتی ورق گالوانیزه ای که از آن ورق رنگی تولید می گردد از 0.2 میلیمتر تا 0.7 میلیمتر متغییر می باشد.

کاربردهای ورق گالوانیزه رنگی نیز ازصنایع تولید لوازم خانگی گرفته تا صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی گسترده شده است. اما یکی از بیشترین مصارف استفاده از ورق رنگی، ساخت و نصب شیروانی ساختمان در نواحی جغرافیایی با میزان بارندگی و رطوبت بالا می باشد. علاوه بر زیبایی ظاهری این ورق ها، مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی نیز عامل مهمی در انتخاب این ورق ها به عنوان شیروانی ساختمان می باشد.

با توجه به اینکه ورق های رنگی در طرح های مختلفی شکل دهی می گردند، در بیشتر منابع این طرح ها را به عنوان انواع ورق رنگی معرفی کرده اند، حال آنکه ورق رنگی می تواند در رنگ های مختلفی عرضه گردد و به عبارتی انواع آن در تنوع رنگ ها معنی پیدا می کند. اما طرح هایی از قبیل: شیروانی، طرح سفال، شادولاین، ذوزنقه و کرکره ای نوع فرم دهی این ورق ها را مشخص می کند. هر کدام از این طرح ها با قالب های مخصوصی تولید می گردند. این طرح ها می توانند بر روی ورق های گالوانیزه بدون رنگ با ضخامت پایین نیز اعمال شوند.

با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی، رنگ آمیزی ورق ها نیز کاملا به صورت مکانیزه صورت می گیرد. در تولید ورق های رنگی به صورت انبوه امکان استفاده از روش های دستی عملا وجود ندارد. ورق های رنگی ابتدا به صورت اتوماتیک آماده سازی شده و سپس برای رنگ آمیزی در خط تولید قرار می گیرند. رنگ آمیزی می تواند به صورت جداجدا بر روی شیت های برش خورده و یا به صورت پیوسته بر روی یک کلاف انجام گردد. اولین بار کارخانه فولاد مبارکه اصفهان اقدام به تولید ورق رنگی در ایران نمود و پس از آن کارخانجات دیگری همچون هفت الماس قزوین و گروه صنعتی بهمن نیز به این جرگه اضافه شدند.

.

تاریخچه ورق رنگی در ایران

برای اولین بار در کشور، شرکت فولاد مبارکه اصفهان با همکاری شرکت های تولید کننده لوازم خانگی موفق به تولید ورق رنگی گردیدند. این ورق رنگی که به آن ورق رنگی High Gloss اطلاق گردید مورد استفاده در مصنوعات خانگی از جمله یخچال، ماشین لباسشویی و … قرار گرفت. سرعت تولید بالا، حذف مرحله ی رنگ کاری در خط تولید لوازم خانگی، افزایش کیفیت سطحی و حذف آلاینده های گازی و بالطبع بهبود فرآیند های زیست محیطی تاثیر مستقیمی در کاهش قیمت تمام شده ی محصولات ساخته شده از ورق رنگی گذاشت. همچنین این کارخانه اقدام به تولید ورق های پیشرنگ نیز نمود به نحوی که اکثر تولید کنندگان لوازم خانگی تمایل به استفاده از این ورق ها در تولید محصولات خود پیدا نمودند. در گام نخست تولید ورق های رنگی، کیفیت ذوب فولاد نیز مورد تحقیق قرار گرفت و کیفیت DQ یا فولاد نرم برای آن پروژه تخصیص داده شد. این موضوع باعث شد تا انعطاف پذیری لازم در ورق ها تامین شده فرم پذیری در کارخانه لوازم خانگی تسهیل گردید. به موازات مشخص شدن کیفیت ذوب، مقدمات تامین پوشش های رنگ اعمالی روی ورق نیز فراهم گردید. متریال اعمالی بر روی ورق عبارت بودند از رنگ تاپ، پرایمر و بک. پارامتر های فرایندی متناسب با تولید این محصول با همکاری گروه فنی تولید ناحیه نورد سرد و کارشناسان خط ورق رنگی به دقت تعریف و محموله ای در خط ورق رنگی با ویژگی های یادشده تولید و در تاریخ دوم آبان ماه نود و هفت به کارخانه ی نیکسان صنعت ارسال شد.

در تاریخ ششم آبان سال 97 در حضور نمایندگان فنی شرکت فولاد مبارکه و شرکت نیکسان، یکی از کلاف ها در خط برش آن شرکت به صورت ورق درآمد و در بخش فورمینگ شکل داده شد و بدنه ی جانبی یخچال با آن تولید گردید. انعطاف پذیری و خش ناپذیری ورق مطلوب اعلام شد و مورد تایید شرکت نیکسان صنعت قرار گرفت. به این ترتیب سفارش اول این محصول به میزان 20 تن به صورت آزمایشی در کارخانه نیکسان استفاده شد و با بازخورد مثبت مشتری مواجه شد. در تولید آزمایشی این محصول که برای اولین بار در داخل کشور صورت گرفت، شرکت نیکسان، گروه فنی تولید ناحیه نورد سرد، واحد های گالوانیزه و ورق رنگی، آزمایشگاه ها، متالورژی و فرآیندهای تولید، خرید، فروش و پشتیبانی مشارکت داشتند.

خوشبختانه به سرعت کارخانجات دیگری همچون هفت الماس قزوین و گروه صنعتی فولاد بهمن نیز به این دایره پیوستند در تامین تقاضای این محصول نقش پر رنگی ایفا نمودند. لازم به ذکر است تا پیش از آن ورق های رنگی تنها به صورت وارداتی از چین ، کره و بعضی کشورهای اروپایی تهیه میشد و مقدار آن نیز بسیار محدود بود. هم اکنون نیز در بعضی از ضخامت ها ورق های رنگی وارداتی هستند. هنگامی که ضخامت ورق پایه پایین باشد امکان انحراف و چروک شدن ورق در قسمت غلتک های لاستیکی وجود دارد. بنابراین تولید چنین ورقهایی با ضخامت پایین نیاز به تکنولوژی پیشرفته ای دارد که در کشور ما هنوز فراهم نشده است.

.

معرفی انواع طرح های ورق رنگی

ورق های رنگی هم به صورت رول عرضه می گردند و هم به صورت شیت فابریک. پیش از اینکه نمونه هایی از طرح های فرم دهی ورق های رنگی را معرفی کنیم بد نیست تعداد از رنگ های رایج در این ورق ها را نام ببریم.

1- سفید یخچالی ، 2 – قهوه ای سوخته ، 3 – نارنجی، 4 – پرتقالی، 5 – آبی، 6 – قرمز،  7 – سبز، 8 – آبی نیسانی، 8 – سبز روشن، 9 – سفید، 10 – صورتی، 11 – بنفش، 12 – کرمی، 13 – جگری،

همانگونه که مشاهده می شود انواع رنگها با تنوع زیاد در این ورق ها تولید و عرضه می گردند. اما طرح های رایج ورق های گالوانیزه رنگی به شرح ذیل می باشند.

.

1- ورق رنگی کرکره ای یا سینوسی

            الف) کرکره ای درشت

            ب) کرکره ای ریز

2- ورق رنگی ذوزنقه

3-ورق رنگی شادولاین

4-ورق رنگی سفال

            الف) طرح سوئد 

            ب) طرح ایتالیا (پالرمو)

            پ) طرح چین

            ت) طرح ژاپن    

            ث) طرح فرانسه

            ج) طرح بهمن

            چ) طرح تیارا (تایوان)

.

البته در اینجا یادآوری می گردد با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی مربوط به شکل دهی ورق و به ویژه ورق های رنگی، طرح ها و رنگ هایی بیش از آنچه در بالا ذکر شد نیز در بازار یافت می گردند. هدف از مطلبی که با هم خواندیم آشنایی با طرح ها و رنگ های رایج ورق رنگی می باشد. همچنین بد نیست اشاره کنیم کلیه طرح ها برای ورق گالوانیزه نیز قابل اعمال می باشند و در برخی موارد طرح هایی مختص ورق گالوانیزه در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال طرح عرشه فولادی یکی از طرح هایی است که در گالوانیزه فابریک مشاهده می شود.

.

نحوه تولید ورق گالوانیزه رنگی

تولید ورق های رنگی همانند آنچه در خصوص ورق سیاه، ورق روغنی و … مشاهده می کنیم شامل عملیات متالورژیکی مشخصی نمی باشد. بنابراین شاید بتوان در بحث نحوه تولید ورق گالوانیزه رنگی به نکات مهم اشاره نمود و تولید ورق رنگی را عملیاتی در ادامه ی تولید ورق گالوانیزه و روغنی به شمار آورد.  اعمال رنگ بر روی ورق های فولادی راه های متنوعی دارد که می تواند بر روی ورق ها چه در حالت رول و یا در حالت فابریک انجام گردد. در کارخانجات بزرگ ورق را در حالت کلاف و به صورت مکانیزه رنگ آمیزی می نمایند. با توجه به استاندارد محصول، کلاف های ورودی به خطِ رنگی می بایست از خط گالوانیزه عبور نموده و به دلیل ایجاد چسبندگی بهینه بر روی ورق بهتر است فرآیند نورد پوسته ای، انجام شده باشد. با توجه به ضخامت پایین ورق گالوانیزه احتمال پارگی ورق در کوره آنیل خط ورق روغنی وجود دارد ( دمای فلز تا 730 درجه سانتیگراد بالا می رود) و همچنین حساسیت محصول نسبت به نوسانات کشش خصوصا در منطقه ی نورد پوسته ای زیاد می باشد. برای اعمال پوشش رنگی برسطح ورق فولادی و حصول ضخامت 0.3 میلیمتر برای محصول ورق رنگی نهایی می بایست ضخامت ورق ورودی به خط گالوانیزه را 0.26 میلیمتر در نظر گرفت. چنین تفاوت ضخامتی در چشمی ها یا Sensor های مخصوصی کنترل می شود که اگر تفاوت ابعاد درست در نظر گرفته نشود می تواند عاملی برای پارگی ورق به حساب آید.

در ورودی خط ، ماشینی قرار دارد به نام Stitchery (ماشین دوخت) که وظیفه ی آن اتصال دو کلاف به یکدیگر می باشد. این عمل به دلیل پیوسته بودن فرآیند تولید ورق رنگی صورت می گیرد. نکته ی قابل اشاره این است که دستگاه استیچری می بایست  تنظیمات خاصی برای ایجاد یک اتصال مناسب داشته باشد. چنین تنظیماتی نیز به وسیله چشمی هایی که برای این کاردر نظر گرفته شده است انجام می شود. در قسمت شسشتوی ورق، امکان انحراف و چروک شدن ورق وجود دارد که با کالیبره کردن دستگاه ها در فاصله های زمانی متناسب،  می توان از این خسارت ها جلوگیری نمود. در خروجی خط رنگی و به هنگام پیچیدن کلاف ،  Sleeve  یا غلافِ آستینی قرار داده شده است تا از ایجاد آثار کلاف پیچ بر روی ورق جلوگیری شود.

همه ی آنچه گفته شد در خصوص رنگ آمیزی ورق و تولید ورق رنگی با استفاده از کلاف ورق می باشد. تا اینجای کار یک عملیات پوشش دهی بر روی ورق صورت گرفته است و ورق با رنگی مشخص تولید شده است. ممکن است بنا به کاربرد خاصی ورق ها به صورت کلاف و یا فابریک استفاده شوند. اما کاربرد اصطلاح ورق رنگی در اغلب موارد همراه با طرح های آن که برای کاربردهای مشخصی از قبیل سقف سازی شیروانی، تولید ساندویچ پنل و کرکره است گره خورده. یعنی هرجا صحبت از ورق رنگی می شود بلافاصله ورق هایی که تحت عملیات شکل دهی، طرح مشخص پیدا کرده اند به ذهن متبادر میشود. اتفاقا این قسمت از تولید کاملا با فرآیندهای شکل دهی سر و کار دارد. از طریق قالب، شکل و طرحی خاص بر روی ورق ایجاد می گردد. بدیهی است که پس از شکل دهی دیگر امکان داشتن ورق رنگی با حالت رول از بین می رود و در عوض طول های مشخصی از ورق رنگی برش داده می شود. . بد نیست در اینجا اشاره کنیم اکثرا عرض ورق رنگی تولید شده 125 سانتیمتر می باشد.

.

کاربرد ورق رنگی

موارد استفاده از ورق های رنگی را می توان به شرح زیر لیست نمود:

1.  صنایع تولید لوازم خانگی مانند یخچال – فریزر : بیشتر در زمینه تولید درب این گونه وسایل
2.  صنایع ساختمانی : سقف کاذب، بدنه ی پیش ساخت ها، انبار، کارگاه، کابینت،…
3. صنایع برق – الکترونیک و کامپیوتر: بدنه ، درب و اجزاء
4.  تجهیزات منزل از قبیل آبگرمکن و اجاق گاز

مدیران آهن به عنوان یکی از تامین کنندگان مطرح ورق رنگی در ایران، بهترین ورق رنگی با کیفیت را با قیمتی معقول و مطلوب ارائه می نماید. در ادامه شایسته است با تعدای از برترین تولید کنندگان ورق رنگی در ایران آشنا شویم:

.

کارخانجات تولیدی ورق رنگی در ایران

فولاد مبارکه اصفهان

این کارخانه بزرگ تولید کننده انواع محصولات فولادی که به عنوان اولین تولید کننده ورق رنگی نیز در ایران شناخته می شود، این شرکت که  در ۷۵ کیلومتری شهر اصفهان واقع شده است از بزرگترین واحدهای صنعت فولاد در ایران به شمار می رود و ضمن دارا بودن خط تولید شمش فولادی، در حوزه تبدیل شمش به ورق فولادی و تولید ورق های روغنی و ورق رنگی فعالیت دارد. این واحد صنعتی با بیش از ۳۰ سال سابقه در ساخت انواع ورق فولادی، ظرفیت تولید ۱۱.۳ میلیون تن در سال را به خود اختصاص داده است.

کارخانه هفت الماس قزوین

این کارخانه با هدف تولید انواع ورق نورد سرد، گالوانیزه، رنگی و استنلس استیل و سایر مقاطع فولادی در سال ١٣٧٥ تاسیس گردید.عملیات عمرانی این شرکت در سال ١٣٨٠ آغاز و در سال ١٣٨٢ با ظرفیت اسمی سالانه ١٠٠٠٠٠ تن ورق روغنی و گالوانیزه با ضخامت ٣/٠ تا ٢ میلیمتر و عرض ١٠٠٠ و ١٢٥٠ میلیمتر به بهره برداری رسید. ورق رنگی هفت الماس یکی از محصولات شناخته شده در صنعت کشورمان می باشد. همچنین تولیدات ورق سرد و گالوانیزه این شرکت پاسخگوی ١٥ درصد نیاز بازار داخلی بوده و حدود ٢٠ تا ٤٠ درصد از کل ظرفیت تولید نیز در بازارهای جهانی عرضه می‌گردد.

گروه صنعتی فولاد بهمن قائمشهر

کارخانه ی فولاد بهمن که در استان مازندران واقع شده است در سال 1390 احداث گردید. فولاد بهمن با هدف تولید انواع مقاطع شروع به کار نمود. تولید سالیانه این مجموعه چیزی در حدود 120 هزار تن محصولات فولادی می باشد. خطوط تولید گروه صنعتی فولاد بهمن عبارتند از بخش کلاف باز کن، واحد ماشین دوخت (استیچری)، انباره ورودی، بخش چربی زدایی، شست شو، خشک کن، واحد پوشش دهی نهایی، کوره، خنک کننده، خشک کن و انبار می باشد.

شرکت کارخانجات نورد و لوله سمنان

مجموعه کارخانجات نورد و لوله سمنان در سال 1372 با هدف تولید انواع لوله از سایز2/1 الی 8 اینچ و انواع قوطی و پروفیل تاسیس و در سال های بعد ضمن گسترش و تاسیس کارخانه تولید لوله گالوانیزه در سایزهای مختلف ، با راه اندازی کارخانه دیگری در تولید انواع لوله های سایز بالا از سایز 10 الی 40 اینچ اقدام نمود. همچنین در سال 1385 با راه اندازی خطوط تولید ورق گالوانیزه از ضخامت 3-0.25 میلی متر در دو خط تولید و نیز ورق رنگی از ضخامت 1.25-0.25 میلی متر توانایی های خود را در زمینه کمی و کیفی و همچنین تنوع محصولات به اثبات رسانید.